Nu de dagen weer korter worden en de avonden vroeger vallen, merken veel mensen dat hun eetpatroon verandert. Je hebt misschien meer trek in de avond, grijpt sneller naar koolhydraatrijk comfortfood of voelt minder honger in de ochtend. Dit is geen toeval. Ons circadiaans ritme – ofwel de interne biologische klok – speelt hier een grote rol in.
Maar wat is dat precies, en wat heeft het met eten te maken?
Wat is het circadiaans ritme?
Het circadiaans ritme is een soort interne klok van ongeveer 24 uur, die allerlei processen in je lichaam aanstuurt: van je slaap-waakcyclus tot je hormoonproductie en… je stofwisseling. Deze klok wordt vooral beïnvloed door licht en donker, maar ook door eten, beweging en temperatuur.
In de zomer, met veel daglicht, is je lijf ‘geprogrammeerd’ om actiever te zijn en eten makkelijker te verwerken. In de herfst en winter, als het langer donker is, schakelt je lichaam over op een ander ritme. En dat merk je.
Wat gebeurt er in het najaar?
- Minder daglicht = minder melatoninevertraging
Als het eerder donker is, maakt je lichaam sneller melatonine aan, het slaaphormoon. Hierdoor kun je je in de avond sneller moe of loom voelen – en ook eerder trek krijgen, omdat je lichaam zich voorbereidt op rust.
- Veranderingen in het honger- en verzadigingsgevoel
Sommige mensen ervaren meer avondtrek of cravings, vooral naar energierijk (lees: zoet of vet) voedsel. Dat is deels hormonaal gestuurd (bijvoorbeeld door schommelingen in ghreline en leptine, honger- en verzadigingshormonen), maar ook psychologisch: we zoeken vaak comfort in eten bij koud, donker weer.
- Tijdstippen van eten verschuiven
Je kunt merken dat je ’s ochtends minder honger hebt (je lichaam is nog niet “wakker”), terwijl je ’s avonds juist meer trek krijgt. Dit kan leiden tot een eetpatroon dat meer uit balans raakt.
Wat kun je doen om in balans te blijven?
- Eet op vaste tijden
Houd je lichaam in een regelmatig ritme, ook als het buiten donker is. Probeer op vaste tijden te ontbijten, lunchen en avondeten. Dat helpt je stofwisseling stabiel te blijven. - Gebruik licht in je voordeel
Start je dag met natuurlijk daglicht of een daglichtlamp. Dat helpt je interne klok “wakker” te worden en stimuleert ook een gezonde eetlust in de ochtend. - Licht avondeten, niet te laat
Probeer niet te zwaar of laat op de avond te eten. Je spijsvertering is dan minder actief, en dat kan invloed hebben op je slaap en gewicht. - Kies voor voedzaam comfortfood
Trek in iets warms en troostends? Kies dan voor voedzame versies zoals:- Havermout met kaneel en appel
- Soep met veel groenten en peulvruchten
- Pompoen uit de oven met feta
- Luister naar je lichaam – maar met aandacht
Soms is het echte honger, soms is het verveling of vermoeidheid. Drink eerst een glas water, neem een korte wandeling of check even bij jezelf in: “Heb ik echt honger (maaghonger), of heb ik iets anders nodig (hoofdhonger)?”
Tot slot
Je eetpatroon hoeft niet elke dag perfect te zijn, zeker niet in het najaar als je energie en stemming schommelen. Maar door bewust om te gaan met het ritme van je lichaam en de seizoenen, kun je veel winst halen – in energie, stemming én gezondheid.
