Er is veel over te doen: zoetstoffen in voedingsmiddelen. Hoe goed of slecht zijn zoetstoffen eigenlijk voor de gezondheid? En zijn ze wel veilig? In deze blog leggen we uit wat zoetstoffen zijn, in welke voedingsmiddelen ze gebruikt worden en wat de gezondheidseffecten zijn. Zodat je een conclusie kunt trekken of je wel of geen zoetstoffen wilt gebruiken in je voeding.
Wat zijn zoetstoffen en in welke producten komen ze voor?
Zoetstoffen zijn stoffen die worden toegevoegd aan voedingsmiddelen om ze een zoete smaak te geven. Zoetstoffen worden vaak ingezet als suikervervanger in producten. Kortgezegd zijn er twee soorten zoetstoffen:
- Niet-intensieve zoetstoffen (polyolen): dit zijn zoetstoffen die even zoet zijn als suiker, maar gemiddeld de helft minder calorieën leveren. Dit komt doordat ze beperkt door onze darmen worden opgenomen. Deze zoetstoffen worden verwerkt in suikervrije kauwgom, en suikervrije varianten van chocolade, koek, gebak, bonbons en ijs. Voorbeelden zijn sorbitol, xylitol en mannitol.
- Intensieve zoetstoffen: dit zijn zoetstoffen die extreem veel zoeter zijn dan suiker. Doordat deze zoetstoffen zo zoet zijn, is maar een kleine hoeveelheid nodig en leveren ze vrijwel geen calorieën. Deze zoetstoffen worden o.a. verwerkt in zoetjes voor koffie en thee, light producten (zoals light frisdrank, light jam) en zuivelproducten zonder toegevoegd suiker (zoals Optimel) of suikervrije limonadesiroop. Voorbeelden van intensieve zoetstoffen zijn cyclamaat, aspartaam, acesulfaam-K, stevia en sacharine.
Gezondheidseffecten niet-intensieve zoetstoffen
Niet-intensieve zoetstoffen hebben als voordeel dat ze geschikt zijn voor mensen met diabetes: ze verhogen de bloedglucose niet en leveren daarnaast de helft minder calorieën dan suiker. Echter is van deze zoetstoffen bekend dat ze in grote hoeveelheid winderigheid en diarree veroorzaken. Dit komt doordat ze niet volledig worden opgenomen door onze darmen. Het verschilt van persoon tot persoon hoe gevoelig iemand hiervoor is. Benieuwd welke producten niet-intensieve zoetstoffen bevatten? Wettelijk zijn fabrikanten verplicht om op deze producten te vermelden dat overmatig gebruik laxerend kan werken.
Gezondheidseffecten intensieve zoetstoffen
Ook van intensieve zoetstoffen is bekend dat ze de bloedglucose niet verhogen en vrijwel geen calorieën leveren. Echter is er de afgelopen jaren veel te doen geweest over intensieve zoetstoffen. Zo werd lange tijd gedacht dat ze kanker veroorzaken. Achteraf bleek dit gebaseerd te zijn op onderzoeken die niet goed waren opgezet, waardoor de conclusies niet klopten.
Door alle onrust is er extra veel onderzoek gedaan naar intensieve zoetstoffen, onder andere door de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA). De EFSA beoordeelt of stoffen veilig in voedingsmiddelen gebruikt kunnen worden. Is dit het geval, dan krijgen die stoffen een E-nummer. Stoffen zonder E-nummer komen niet in voedingsmiddelen terecht. Stoffen met een E-nummer blijven onder controle, zo wordt regelmatig opnieuw gekeken naar de gezondheidseffecten.
Van goedgekeurde zoetstoffen wordt vervolgens een aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) vastgesteld. Dit is de hoeveelheid die je gedurende je hele leven dagelijks binnen kunt krijgen, zonder dat je schade oploopt voor je gezondheid. Voor aspartaam is dit bijvoorbeeld 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht. Dit komt voor een gemiddelde volwassene neer op een maximale inname van 17 eenheden per dag (ter vergelijking: dit zijn zo’n 17 glazen light frisdrank per dag). Maar let op! Voor kinderen ligt de ADI lager, omdat zij een lager lichaamsgewicht hebben.
Onze kijk op zoetstoffen
Ons advies is om zoetstoffen met mate te gebruiken. Zoetstoffen geven namelijk nog steeds een zoete smaak, waardoor je gewend blijft aan de zoete smaak. Daarnaast worden zoetstoffen meestal toegevoegd aan sterk bewerkte producten. Voor de gezondheid is het beter om zo veel mogelijk onbewerkte voeding te eten. Houd ook in gedachten dat de aanvaardbare dagelijkse inname niet voor niets is opgesteld: ga deze hoeveelheid niet opzoeken. Tot slot: wees voorzichtig als je gevoelige darmen hebt, vooral niet-intensieve zoetstoffen kunnen bij overmatig gebruik darmklachten geven als je daar gevoelig voor bent.
Wat ons betreft is zoetstof niet slechter dan suiker en kunnen producten met zoetstof een tussenstap zijn om minder suiker binnen te krijgen. Maar zoals bij alles moet je letten op de hoeveelheid die je gebruikt. Neem gerust af en toe iets met zoetstof, maar blijf je bewust dat je jouw lichaam laat wennen aan de zoete smaak. Voelt het voor jou beter om geen producten met zoetstoffen te gebruiken? Doe het dan niet! Wees je echter wel bewust dat suiker ook nadelige gezondheidseffecten heeft bij overmatig gebruik.
Bronvermelding:
I am a Foodie (2020). Hoe (on)gezond zijn light frisdranken? Geraadpleegd via: https://www.iamafoodie.nl/hoe-ongezond-zijn-light-frisdranken/
Voedingscentrum (z.d.). Zoetstoffen. Geraadpleegd via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/zoetstoffen.aspx